سرطان سرویکس (دهانه رحم) نوعی از سرطان است که در دهانه رحم قسمت پایین رحم در محل اتصال به واژن بروز می‌کند.
انواع سرطان دهانه رحم:
1- کارسینوم سلول اسکو آموس: در این نوع سرطان لایه نازک مسطح سلولهای خارجی دهانه رحم که به داخل واژن می‌روند شروع می‌شود. بیشتر سرطان رحم از این نوع هستند.
2- آدنوکارسینوم: این نوع در سلولهای ستون مانندی که کانال دهانه رحم را می‌پوشانند ایجاد می‌شود در برخی موارد هر دو نوع از این سلول درگیر می‌شوند.
علل ابتلا:
سلولهای دهانه رحم با سرعت مشخص رشد و تکثیر می‌کنند. زمانی که تغییراتی (موتاسیون) در DNA سلولهای دهانه رحم رخ می‌دهد به طور غیر قابل کنترلی رشد می‌کنند و تکثیر می یابند و تجمع آنها باعث ایجاد توده‌هایی می‌شود که تومور نام دارد.
این تومور می‌تواند به بافت‌های مجاور هجوم برده و باعث متاستاز شوند. مشخص نیست دقیقاً چه عاملی سبب سرطان دهانه رحم می‌شود ولی یقیناً ویروس پاپیلومای انسانی نقش مهمی در آن دارد. البته اغلب کسانی که ویروس پاپیلوما دارند دچار سرطان نمی‌شوند ولی عامل محیط و نوع زندگی سالم در این امر موثر است. ژنتیک و سابقه‌ی خانوادگی هم می‌تواند زمینه ساز ایجاد سرطان دهانه رحم شود.
نشانه ها و علائم:
مراحل ابتدایی آن علامتی ندارد ولی در مراحل پیشرفته علائم آن شامل این موارد است:
• خونریزی واژینال بعد از قاعدگی یا مقاربت
• ترشحات رقیق خونی از واژن با بوی نامطبوع
• درد لگن
• درد هنگام مقاربت
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
چناچه علائمی مانند علائم ذکر شده داشته باشید حتماً لازم است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
روشهای تشخیص:
ابتدا از بیوبسی دهانه رحم (برداشتن تکه بسیار کوچکی از بافت دهانه رحم) استفاده می‌شود. در صورتی که نتیجه آزمایشات مشکوک بود ممکن است نیاز به برداشتن وسیع‌تری باشد.
روشهای تعیین مرحله سرطان:
از روش‌هایی مانند
• رادیوگرافی
• سی تی اسکن
• MRI
• پت اسکن
• معاینه دقیق مثانه، واژن و رحم
• معاینه رکتوم جهت تعیین stage آن
استفاده می‌شود.
عوامل خطر افزایش ابتلا:
１- داشتن روابط جنسی با افراد مختلف
２- شروع زود هنگام روابط جنسی
３- ابتلا مکرر به سایر عفونتهای مقاربتی
４- استعمال دخانیات
５- ضعف سیستم دفاعی بدن
راه های پیشگیری:
• با پزشک در مورد واکسن پاپیلوما مشورت کنید.
• به طور مرتب پاپ اسمیر انجام دهید و تغییرات را قبل از سرطانی شدن پیگیری کنید.
• از مصرف دخانیات اجتناب کنید.
• ملاحظات لازم در مقاربت برای جلوگیری از عفونتهای واژن
درمان:
• رادیو تراپی
• شیمی درمانی
• تارگت تراپی (درمان هدفمند) تمرکز روی نقاط ضعف سلول سرطانی است.
• ایمونوتراپی: یک درمان دارویی که به سیستم ایمنی کمک می‌کند ذاتاً با سرطان مبارزه کند.
• جراحی: در مراحل ابتدایی به طور معمول از جراحی استفاده می‌شود.
مراقبت ها و آموزشها:
1- کنترل درد به کمک مسکن (با تجویز پزشک)
2- لکه بینی و ترشحات خونی یا قهوه‌ای و صورتی حتی تا چند هفته بعد از جراحی وجود دارد که در صورت شدید نبودن طبیعی است.
3- یکی دو روز بعد از جراحی احساس خستگی وجود دارد که لازم است استراحت شود.
4- از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید.
5- ممکن است احساس پری مثانه یا تخلیه کنید که چند روز بعد از جراحی بهبود می‌یابد.
6- در صورت مشاهده‌ی تب و تنگی نفس و درد قفسه سینه و تورم و ترشح چرکی یا قرمز و ترشحات بد بوی واژن حتماً به پزشک معالج اطلاع دهید.
منبع: کتاب مرجع پرستاری داخلی و جراحی (برونر و سودارث)
تهیه کننده: واحد آموزش به بیمار بیمارستان پارسیان
تایید کننده: مدیر گروه انکولوژی
آخرین بازنگری: سال ۱۴۰۳
