آلزایمر یک بیماری زوال عصبی است که با علائم اولیه و به کندی آغاز شده و به مرور علائم آن شدیدتر میشود. آلزایمر عامل ۶۰ تا ۷۰ درصد موارد ابتلا به دمانس (زوال عقل) میباشد.
نخستین بار یک روانشناس و عصب شناس آلمانی به نام آلویز آلتسهایمر (آلزایمر) (Alois Alzheimer) در سال ۱۹۰۱ این بیماری را روی یک زن مبتلا شناسایی کرد و تا پایان زندگی بیمار او را همراهی کرد. در حال حاضر علت آلزایمر ناشناخته است و عوامل مختلفی از قبیل عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز آن مؤثر شناخته میشوند.
علائم آلزایمر
آلزایمر یک بیماری پیش رونده است که علائم آن در سه مرحله اولیه، متوسط و شدید دسته بندی میشوند.
اولین علائم آلزایمر با اختلال در حافظه کوتاه مدت مثل فراموش کردن اتفاقات اخیر یا اختلال در یادگیری اطلاعات جدید نمایان میشود. در این حالت مشکلات اولیه در کارکرد مغز به وجود آمده و زندگی معمولی بیمار تحت تأثیر قرار میگیرد. همچنین افسردگی و بی تفاوتی معمولاً در مراحل اولیه بیماری به وجود آمده و به مرور به صورت شدیدتر بروز مییابند.
با تشدید علائم اولیه بیماری به وضوح قابل تشخیص میشود. مشکلات زبانی و گفتاری بروز کرده و بیمار در جایگزین کردن کلمات و مهارتهای کلامی و نوشتاری دچار مشکل میگردد. در این مراحل مشکلات حافظه شدیدتر شده و بیمار در شناسایی اطرافیان و یادآوری خاطرات دچار مشکل میشود و آرام آرام نقص در حافظه بلند مدت نیز آغاز میشود. همچنین اختلالات روانی و رفتاری مثل پریشانی، سردرگمی، پرخاشگری، نوسانات عاطفی، مقاومت در برابر کمک اطرافیان و… بروز مییابند.
در مرحله آخر بیمار عملاً وابسته به دیگران شده و در انجام اعمال روزمره ناتوان میگردد. توانایی گفتاری محدود به چند کلمه یا عبارت بوده و در پایان از بین میرود. بی تفاوتی شدید، خستگی مفرط، کاهش اشتها، کاهش وزن، پرخاشگری و… از علائمی هستند که با نزدیک شدن به مراحل پایانی سیر بیماری بروز کرده و در نهایت با از بین رفتن توده عضلانی و توان حرکتی، بیمار زمین گیر شده و سرانجام در اثر عوامل بیرونی مثل عفونت زخم بستر یا سینه پهلو از دنیا میرود.
درمان آلزایمر
در حال حاضر درمانی برای الزایمر وجود نداشته و معمولاً مجموعه اقدامات دارویی و رفتاری جهت کنترل و کند کردن سیر بیماری انجام میشود.
در مرحله درمانهای رفتاری، اطرافیان بیمار با مناسب سازی محیط زندگی بیمار و اصلاح الگوهای رفتاری خود، افزایش آستانهی تحمل و شکیبایی در مقابل فرد مبتلا به آرامش بیمار کمک میکنند. در صورتی که درمان رفتاری جوابگو نباشد معمولاً پزشک برای کنترل بی قراری و رفتارهای آزار دهندهی بیمار از داروهای آرامبخش و ضد جنون استفاده میکند.
اخیراً پیشرفتهایی در زمینه اثربخشی داروهای جدید، شناخت بیماری و ارتباط بین رسوبهای پروتئینی در مغز و مرگ سلولهای مغزی، و همچنین ابزارهای جدید تشخیص زودهنگام بیماری صورت گرفته است که البته تمام این روشها در مراحل اولیه قرار دارند و تا حصول نتیجه مطلوب راه زیادی در پیش است.
پیشگیری از آلزایمر
همان گونه که ذکر شد هنوز علت دقیق آلزایمر مشخص نیست و به همین دلیل راه پیشگیری قطعی هم برای بیماری شناسایی نشده است. با این حال بر اساس پژوهشهای صورت گرفته پیشنهادهایی جهت کاهش ریسک ابتلا به آلزایمر ارائه شده اند که برخی از آنها عبارتند از:
• کنترل قند خون
• کنترل وزن
• کنترل فشار خون
• افزایش تحرک و فعالیت بدنی
• بهبود روابط اجتماعی
• رعایت رژیم غذایی سالم
• کنترل کلسترول
• فعالیت ذهنی مثل یادگیری زبان جدید یا حل جدول
• و…
تهیه و گردآوری شده در واحد آموزش بیمارستان پارسیان
